Ngay sau khi Báo ra ngày 20.8 đăng bài “Chuyện lạ ở tỉnh Đắk Lắk: Một tỉnh có đến 4 chi cục phó quản lý thị trường”, hàng loạt đơn thư kêu cứu gửi về cho báo, trong đó nổi cộm là vụ xử phạt kỳ lạ của quản lý thị trường (QLTT) với 117 tấn phân bón vô cơ sản xuất trong nước và nhập khẩu dù ngày 14.7, Bộ Công thương đã có văn bản chỉ đạo gửi đến Sở Công thương các tỉnh thành về việc phân bón vô cơ trên bao bì hiện chưa có in dấu hợp quy vẫn được tiếp tục được lưu hành trên thị trường cho đến hết ngày 27.11.2016…
Bộ nói không vi phạm, QLTT tỉnh vẫn quyết phạt
Theo điều tra của PV Báo Lao Động & Đời sống, tại “Biên bản kiểm tra chấp hành pháp luật” ngày 10.6 của Đoàn kiểm tra liên ngành số 30 do ông Nguyễn Đào Chí (Phó chi cục QLTT tỉnh Đắk Lắk) làm Trưởng đoàn tại hộ kinh doanh (HKD) vật tư nông nghiệp của bà Nguyễn Thị Lý nằm trên địa bàn thôn 8, xã Ea Tiêu, huyện Cư Kuin, tỉnh Đăk Lắk thì qua quá trình kiểm tra, đoàn đã phát hiện trong cửa hàng bà Lý có các loại sản phẩm phân bón vô cơ trên bao bì vi phạm về quy định hợp quy (thiếu dấu in hợp quy CR) bao gồm: 40 tấn phân NPK 5-10-3 do Cty CP Phân lân nung chảy Văn Điển (Thanh Trì, Hà Nội) sản xuất ngày 22.5.2015; 10 tấn phân NPK Phú Mỹ loại 16-8-8+13S+TE của TCty Phân bón và Hóa chất dầu khí (còn gọi là Đạm Phú Mỹ) sản xuất ngày 9.4.2015; 15 tấn phân NPK Việt Nhật của Cty Phân bón Việt Nhật (Long Thành, Đồng Nai) sản xuất ngày 22.4.2015; 12 tấn phân đơn Kali do Cty CP XNK Hà Anh (Đông Anh, Hà Nội) nhập khẩu và phân phối, sản xuất ngày 11.4.2015.
Ngoài ra, còn có 2 lô phân bón khác là 25 tấn phân đơn SA cao cấp Evonik 20-0-0-24S và 15 tấn NPK 16-16-8 do Cty TNHH MTV Minh Tân (Buôn Ma Thuột, Đắk Lắk) nhập khẩu và đóng gói. Tổng cộng tất cả là 117 tấn phân vô cơ các loại, trong đó có 65 tấn do các Cty phân bón có thương hiệu và uy tín trong nước sản xuất, còn lại là phân nhập khẩu và tất cả đều đạt tiêu chuẩn về chất lượng.
Thế nhưng, một điều bất thường đã xảy ra, đó là chỉ vì thiếu in dấu hợp quy trên bao bì mà đoàn kiểm tra đã bắt giữ tất cả các lô hàng khiến HKD của bà Lý tê liệt. Càng kỳ lạ hơn, sau đó hơn một tháng trời, đoàn kiểm tra mới lập “Biên bản vi phạm hành chính” đề ngày 14.7.2015 (!?). Khó hiểu hơn nữa là biên bản này chỉ có ông Trần Minh Thanh (Đội trưởng Đội cơ động Chi cục QLTT – Phó Đoàn 30) và ông Nguyễn Đức Thuận (kiểm soát viên Chi cục QLTT) làm việc, với nội dung “HKD bà Lý đã vi phạm quy định về dấu hợp quy trong buôn bán sản phẩm với giá trị hàng hóa vi phạm trên 688 triệu đồng”. Đến ngày 17.7, ông Chí đã ký quyết định xử phạt hành chính bà Lý số tiền 45 triệu đồng theo Nghị định 80/2013 của Chính phủ về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực tiêu chuẩn, đo lường và chất lượng, đồng thời buộc thu hồi sản phẩm.
Kiểu hành xử kỳ lạ và quyết định xử phạt nặng nề của đoàn kiểm tra khiến HKD của bà Lý phản ứng gay gắt. Dư luận đặt vấn đề, vậy các Cty phân bón lớn như Văn Điển, Đạm Phú Mỹ, Việt Nhật… – là những Cty sản xuất trong nước từ trước đến nay – chẳng lẽ lại không quan tâm đến quy định về “dấu hợp quy” trên bao bì. Chi cục QLTT tỉnh Đắk Lắk phát hiện xử phạt HKD và thu hồi sản phẩm như vậy không những gây thiệt hại về kinh tế cho HKD mà còn ảnh hưởng rất lớn đến uy tín, hình ảnh, thương hiệu của các doanh nghiệp sản xuất trong nước.
Càng khó hiểu hơn với kiểu hành xử kỳ lạ của QLTT tỉnh Đăk Lắk, bởi ngày 17.7, ông Nguyễn Đào Chí ký Quyết định xử phạt hành chính số 0150239/QĐ-XPVPHC, thì trước đó 3 ngày, tức vào ngày 14.7, Bộ Công thương đã ban hành công văn số 7077/BCT/HC “V/v xử lý vỏ bao bì phân bón vô cơ chưa có dấu hợp quy”. Nội dung công văn này là cho phép các sản phẩm phân bón vô cơ chưa có dấu hợp quy vẫn được phép lưu hành rộng rãi trên thị trường đến hết ngày 27.11.2016. Điều này có nghĩa là lô hàng của bà Lý hoàn toàn vô tội nhưng đã bị QLTT – không biết vì lẽ gì – đã cố ép vào việc xử cho bằng được để phạt số tiền quá lớn đến như vậy!?
“Nặng tay” với doanh nghiệp
Khi PV vào điều tra tìm hiểu vụ việc nói trên của HKD bà Lý thì phát hiện không chỉ HKD này bị QLTT xử phạt mà Cty TNHH MTV Minh Tân cũng vấp phải sự oái oăm đến khôn tả. Mặc dù số lượng phân bón đang bán tại HKD bà Lý chỉ có 40 tấn phân nhập khẩu gồm SA và NPK và Cty Minh Tân đã được Sở Công thương tỉnh Đăk Lắk (là cơ quan chủ quản của QLTT) ban hành thông báo cấp giấy chứng nhận hợp quy vào ngày 26.6, nhưng không hiểu vì lẽ gì, Chi cục QLTT vẫn cố “xử” cho bằng được doanh nghiệp này với lý do, thời điểm đoàn kiểm tra – ngày 10.6 – diễn ra trước thời điểm doanh nghiệp đăng ký 16 ngày nên vẫn tiến hành xử lý. Điều đáng nói, Chi cục QLTT phạt HKD của bà Lý chưa đủ mà còn xử phạt luôn Cty Minh Tân về hành vi vi phạm quy định không công bố hợp quy và dấu hợp quy (!?).
Theo đó, ngày 13.7, ông Chi cục trưởng QLTT tỉnh Đắk Lắk đã đề nghị UBND tỉnh Đắk Lắk ra quyết định xử phạt đối với Cty này số tiền lên đến 145 triệu đồng (bao gồm 2 hành vi vi phạm, 25 triệu đồng nhập khẩu hàng hóa không công bố hợp quy và 120 triệu đồng không có dấu hợp quy), khiến doanh nghiệp… kêu trời. Theo doanh nghiệp, mức phạt cao chót vót, cao gấp 3 lần so với mức xử phạt 45 triệu đồng về hành vi nghiêm trọng gấp trăm lần, đó là sản xuất phân bón giả.
Trong khi đó, tại điểm g, khoản 1, Điều 19 về “Vi phạm quy định hợp quy” Nghị định 80/2013 của Chính phủ, mức phạt tiền đối với chỉ một hành vi vi phạm công bố hợp quy và dấu hợp quy là từ 80 triệu đến 160 triệu đồng trong trường hợp lô hàng vi phạm có giá trị từ 160 triệu đồng đến 320 triệu đồng. Như vậy, với giá trị lô hàng của Cty Minh Tân được xác định là 225 triệu đồng thì theo khoản 4, Điều 23, Luật Xử lý vi phạm hành chính năm 2012 quy định: “Mức tiền phạt cụ thể đối với một hành vi vi phạm hành chính là mức trung bình của khung tiền phạt đối với hành vi vi phạm đó”, tức là chỉ có 120 triệu đồng.
Ngoài ra, cũng theo khoản 4, Điều 23 của Luật này thì: “Nếu có tình tiết giảm nhẹ thì có thể giảm xuống nhưng không được giảm quá mức tối thiểu của mức hình phạt”, tức mức xử phạt có thể giảm còn 80 triệu đồng do tình tiết giảm nhẹ của Cty Minh Tân là tự nguyện khai báo, tự giác đi đăng ký hợp quy. “Theo quy định, nếu hồ sơ hợp quy đầy đủ nhưng trên bao bì thiếu dấu hợp quy, có nghĩa là thông tin theo quy định không đầy đủ, có thể linh động xử phạt doanh nghiệp là sai nhãn hàng hóa theo Điều 25, 26 của Nghị định 80/2013 của Chính phủ, với mức xử phạt cao nhất là từ 7 đến 10 triệu đồng đối với lô hàng vi phạm có trị giá từ 100 triệu đồng trở lên”, một cán bộ thanh tra về nông nghiệp cho biết.
Càng kỳ lạ hơn trong vụ việc “dấu hợp quy” này, đó là theo Điều 58 của Luật Xử lý vi phạm hành chính quy định rõ ràng: “Khi phát hiện vi phạm hành chính thuộc lĩnh vực quản lý của mình, người có thẩm quyền đang thi hành công vụ phải kịp thời lập biên bản”. Vậy tại sao mãi 1 tháng sau ngày tiến hành kiểm tra (ngày 10.6), QLTT mới mời HKD của bà Lý và Cty Minh Tân đến lập biên bản vi phạm hành chính? Trong một tháng trời, chỉ vì không có dấu hợp quy mà 117 tấn phân bón đạt chất lượng phải nằm một đống trong kho, thiệt hại này ai chịu trách nhiệm?