Đắk Lắk có o ép doanh nghiệp?

(Tin Tây Nguyên) – UBND tỉnh Đăk Lăk cần có những chủ trương đúng, sự hỗ trợ kịp thời giúp DN ổn định hoạt động kinh doanh, đồng thời xem xét, giải quyết đơn khiếu nại của DN theo đúng quy định của pháp luật hiện hành.

>>Trường tiểu học kiện chủ tịch thành phố

>>Trưởng phòng GD&ĐT thành phố Buôn Ma Thuột tiếp tục thua kiện

Bỗng dưng “dính nợ”…?

CTCP Đầu tư xây dựng và kinh doanh chợ Buôn Ma Thuột (Công ty chợ BMT) vừa gửi đơn khiếu nại việc UBND tỉnh Đăk Lăk quyết định thu hồi tiền nộp ngân sách Nhà nước và chi trả khoản chi bồi thường giải phóng mặt bằng (GPMB) để xây dựng chợ BMT với số tiền hơn 111,2 tỷ đồng… Quyết định này khiến DN lao đao, bởi trong bối cảnh DN đã tập trung mọi nguồn lực đầu tư xây dựng cơ bản giai đoạn 2 của dự án để kịp thời phục vụ bà con tiểu thương trở lại hoạt động kinh doanh. Đồng thời, dự án vừa đưa vào sử dụng nên chưa ổn định, phần lớn mặt bằng cho thuê tại đây vẫn còn trống…

DN đứng trước nguy cơ phá sản do bỗng dưng dính nợ tiền giải phóng mặt bằng
DN đứng trước nguy cơ phá sản do bỗng dưng dính nợ tiền giải phóng mặt bằng

Việc Công ty chợ BMT mạnh dạn đầu tư vào dự án chợ BMT theo hình thức xã hội hóa hoạt động chợ truyền thống, theo hình thức đầu tư – kinh doanh lẽ ra phải được chính quyền địa phương khuyến khích, ưu đãi… Bởi đây là dự án mang tính xã hội cao, nên chính quyền địa phương không những phải động viên, mà còn tạo điều kiện giúp nhà đầu tư hoàn thành dự án phục vụ người dân, tiểu thương và du khách… Vậy nguyên nhân gì khiến chính quyền tỉnh Đăk Lăk bất ngờ “đòi nợ” DN…?!

Ngày 20/5/2014, ông Hoàng Trọng Hải, Chủ tịch UBND tỉnh Đăk Lăk đã ký Quyết định số 1050/QĐ-UBND về việc xử lý ngân sách TP. Buôn Ma Thuột chi trả cho công tác bồi thường, giải phóng mặt bằng khu chợ B, chợ C công trình chợ BMT không đúng quy định. Theo nội dung quyết định này, sẽ thu hồi và nộp ngân sách Nhà nước số tiền trên 97 tỷ đồng (làm tròn số) của Công ty chợ BMT do ngân sách TP. Buôn Ma Thuột đã chi trả cho công tác bồi thường, GPMB khu chợ B, chợ C công trình chợ BMT.

Đồng thời, giao cho Chủ tịch UBND TP. Buôn Ma Thuột thực hiện thu hồi toàn bộ số tiền nêu trên nộp vào tài khoản tạm giữ của Thanh tra tỉnh Đăk Lăk; có văn bản yêu cầu Công ty chợ BMT chi trả số tiền gần 14,5 tỷ đồng cho các hộ chưa nhận tiền bồi thường theo quy định, trước ngày 20/6/2014…

Vậy việc UBND tỉnh Đăk Lăk ra Quyết định 1050/QĐ-UBND thu hồi số tiền như trên đối với DN này có đúng pháp luật hay không? Ông Trần Văn Tam, Giám đốc Công ty chợ BMT cho rằng, trước đây chính quyền địa phương giao cho DN làm chủ đầu tư dự án chợ BMT là giao mặt bằng sạch… Có nghĩa là Nhà nước thực hiện công tác thu hồi đất, bố trí tái định cư, GPMB rồi mới quyết định giao đất cho DN thực hiện dự án, vấn đề này đã được các cơ quan có thẩm quyền của địa phương phê duyệt. Vậy do đâu, UBND tỉnh Đăk Lăk lại ban hành quyết định “trái khoáy” này?

Theo đơn khiếu nại của DN, ngày 30/6/2006, UBND tỉnh Đăk Lăk đã ban hành văn bản số 3260/UBND-CN về việc giao đầu tư xây dựng chợ trung tâm TP. Buôn Ma Thuột với nội dung đồng ý giao cho Công ty chợ BMT được đầu tư xây dựng theo hình thức đầu tư – kinh doanh (BO), theo đề nghị của UBND TP. Buôn Ma Thuột. Tiếp đó, ngày 18/3/2008, UBND tỉnh Đăk Lăk ra quyết định số 671/QĐ-UBND về việc cho Công ty chợ BMT thuê hơn 13 ngàn mét vuông (làm tròn số) để xây dựng và kinh doanh chợ trung tâm TP. Buôn Ma Thuột với thời hạn cho thuê 50 năm.

Trên cơ sở đó, ngày 23/4/2008, Sở Tài nguyên và Môi trường đã ký hợp đồng số 33/HĐ-TĐ với Công ty chợ BMT, với diện tích và thời hạn như trên; đơn giá theo Quyết định số 59/QĐ-STC của Sở Tài chính là 75.600 đồng/m2, được ổn định 5 năm, có giá trị đến hết ngày 18/3/2013. Theo đó, UBND tỉnh Đăk Lăk và TP. Buôn Ma Thuột đã ban hành các quyết định thu hồi đất và thực hiện việc bồi thường, hỗ trợ GPMB khi Nhà nước thu hồi đất cho các tổ chức, hộ gia đình, cá nhân tại khu vực dự án…

Ngày 5/7/2013, Chủ tịch UBND tỉnh Đăk Lăk ban hành quyết định 1290/QĐ-UBND, thành lập Đoàn thanh tra liên ngành thanh tra toàn diện công trình chợ BMT. Sau đó, ngày 12/11/2013, DN nhận được Kết luận thanh tra Công trình chợ BMT số 8143/KL-UBND. Nhưng DN nhận thấy một số nội dung của kết luận không phù hợp với quy định của pháp luật nên DN có văn bản kiến nghị xem xét lại nội dung của kết luận thanh tra nói trên. Tuy nhiên, trong thời gian giải quyết khiếu nại liên quan đến kết luận thanh tra, Chủ tịch UBND tỉnh Đăk Lăk tiếp tục ban hành Quyết định 1050 như đã nói trên.

Ra Quyết định 1050 có đúng pháp luật…?

Bức xúc trước một quyết định có thể ảnh hưởng đến sự sống còn của dự án, sinh mệnh của DN, ông Trần Văn Tam cho rằng, DN với đầy đủ hồ sơ pháp lý về việc triển khai thực hiện dự án chợ BMT. Do vậy, khi UBND tỉnh Đăk Lăk ban hành Quyết định 1050 khiến DN rất bức xúc. Bởi không có cơ sở pháp lý để UBND tỉnh ra quyết định thu hồi của DN toàn bộ số tiền trên 97 tỷ đồng mà ngân sách Nhà nước đã chi trả cho công tác bồi thường, hỗ trợ GPMB khi Nhà nước thu hồi đất thực hiện dự án và yêu cầu DN chi trả số tiền gần 14,5 tỷ đồng cho các hộ chưa nhận được tiền bồi thường hỗ trợ…

Ông Tam lý giải, việc Nhà nước thực hiện bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi thu hồi đất thực hiện dự án trước khi bàn giao cho DN thuê đất là phù hợp với quy định của pháp luật. Việc Chủ tịch UBND tỉnh căn cứ vào quy định về thẩm quyền của UBND tỉnh và trách nhiệm của chủ đầu tư dự án trong việc chi trả kinh phí bồi thường, GPMB khu chợ BMT và xét đề nghị của Trưởng đoàn thanh tra theo Quyết định 1290 để trả lời kiến nghị của DN và ban hành Quyết định 1050 là không đúng với pháp luật hiện hành.

Chủ tịch UBND tỉnh Đăk Lăk đã vận dụng các quy định pháp luật tại Điểm b khoản 2 Điều 3 và điểm b khoản 2 Điều 40 của Nghị định 197/2004/NĐ-CP; Điểm b khoản 1 Điều 4 Nghị định 17/2006/NĐ-CP của Chính phủ; Điều khoản 3.2 Mục I Thông tư số 69/2006/TT-BTC của Bộ Tài chính để làm cơ sở pháp lý ban hành quyết định xác định Công ty chợ BMT là chủ thể phải có nghĩa vụ chi trả bồi thường, hỗ trợ khi Nhà nước thu hồi đất cho các hộ gia đình, cá nhân nằm trong chỉ giới GPMB của dự án.

Song, điều đáng nói là các quy định của Nghị định 197/2004/NĐ-CP được viện dẫn nêu trên bị bãi bỏ bởi điểm b, khoản 2 Điều 41 Nghị định số 69/2009/NĐ-CP ngày 13/8/2009 của Chính phủ quy định bổ sung về quy hoạch sử dụng đất, giá đất, thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ và tái định cư. Đồng thời, Thông tư số 69 của Bộ Tài chính cũng hết hiệu lực vào ngày 16/11/2009; do vậy tại thời điểm ban hành Quyết định 1050 cả hai văn bản này đã không còn giá trị pháp lý.

Ông Tam cho hay, từ khi nhận được chủ trương đến nay, DN đã xây dựng quy mô chợ như yêu cầu của UBND tỉnh để có một khu chợ khang trang, hiện đại nhưng vẫn giữ mô hình chợ truyền thống giúp tiểu thương, người dân có nơi buôn bán, mua sắm tiện nghi, văn minh. Đến thời điểm này, DN còn nợ ngân hàng trên 120 tỷ đồng. Riêng khu chợ C, sau 3 năm hoạt động, DN lỗ hơn 3,5 tỷ đồng. Nguyên nhân là DN ưu tiên sử dụng tầng 1 và tầng 2 làm chợ truyền thống, còn tầng 3 và 4 cho thuê làm trung tâm mua sắm, thương mại. Nhưng do vị trí không đẹp nên các tầng trên vẫn trống. Nếu UBND tỉnh vẫn yêu cầu phải nộp số tiền trên một lần thì chắc chắn DN sẽ phá sản vì không có tiền.

Thiết nghĩ, trong điều kiện chịu rất nhiều thách thức, thời gian qua các DN đã oằn mình vượt qua khó khăn. Chính phủ nhìn thấy thực tế này và đã ban hành nhiều chủ trương, chính sách nhằm tháo gỡ khó khăn cho DN. Chính vì thế, không có lý do gì để UBND tỉnh Đăk Lăk lại ban hành một quyết định mang tính “hành chính” gây bức xúc và liên quan đến sự sống còn của một DN, trong khi DN khẳng định là hoàn toàn không sai phạm. Do đó, UBND tỉnh Đăk Lăk cần có những chủ trương đúng, sự hỗ trợ kịp thời giúp DN ổn định hoạt động kinh doanh, đồng thời xem xét, giải quyết đơn khiếu nại của DN theo đúng quy định của pháp luật hiện hành.

Luật sư Trần Hồng Phúc, Công ty Luật Nguyễn Chiến – Đoàn Luật sư TP. Hà Nội:

Nhà nước thực hiện bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi thu hồi đất thực hiện dự án trước khi bàn giao cho DN là đúng theo thỏa thuận và cam kết của các bên.

Tại kết luận thanh tra của tỉnh thể hiện khá rõ là ngày 22/9/2006, Công ty chợ BMT có công văn số 01/2006/CV về xin đầu tư xây dựng chợ TP. Buôn Ma Thuột với phương án kinh doanh: Thuê đất, xây dựng, kinh doanh, trong đó có điều kiện: “mặt bằng khu đất phải được UBND TP. Buôn Ma Thuột giải tỏa sạch trước khi bàn giao cho chủ đầu tư”. Như vậy, ngay ban đầu, DN đã xin thực hiện dự án theo hình thức BO trên cơ sở thuê đất được Nhà nước thực hiện thu hồi GPMB và bồi thường theo quy định cho cơ quan, tổ chức, cá nhân có đất bị thu hồi.

Về phía cơ quan Nhà nước có thẩm quyền cũng đã có sự đồng thuận với đề nghị của DN nên đã có văn bản 3260/UBND-CN ngày 30/10/2006, “đồng ý giao cho Công ty chợ BMT được đầu tư xây dựng và kinh doanh chợ BMT theo hình thức BO theo đề nghị tại Tờ trình số 168/TTr-UBND của UBND TP. Buôn Ma Thuột.

Đồng thời, việc chi ngân sách Nhà nước của tỉnh để bồi thường, hỗ trợ GPMB cho dự án theo sự thống nhất giữa DN và chính quyền tỉnh, thành phố tại thời điểm này còn được thể hiện tại công văn số 755/STC-QLNS ngày 21/4/2014 về chủ trương dùng vốn ngân sách Nhà nước để thực hiện bồi thường, GPMB chợ.

Bên cạnh đó, UBND tỉnh đã có quyết định cho TP. Buôn Ma Thuột được tạm ứng từ ngân sách tỉnh để bồi thường, hỗ trợ GPMB khu C chợ BMT, số tiền gần 37,3 tỷ đồng (làm tròn số) tại Quyết định số 2379/QĐ-UBND ngày 8/9/2009. Như vậy, việc UBND TP. Buôn Ma Thuột chi trả bồi thường, hỗ trợ khi Nhà nước thu hồi đất bằng ngân sách cho các hộ dân nằm trong chỉ giới GPMB để thực hiện dự án là phù hợp với pháp luật.

Trong trường hợp này, nếu UBND tỉnh cho rằng có sai phạm về tạm ứng ngân sách hay quyết toán chi trả ngân sách thì đây cũng được xác định là trách nhiệm của cơ quan Nhà nước có thẩm quyền chứ không phải là trách nhiệm của DN. Bởi chủ đầu tư đã tuân thủ, thực hiện đầy đủ theo đúng các hướng dẫn, yêu cầu của UBND TP. Buôn Ma Thuột và tỉnh Đăk Lăk xuyên suốt từ khi xin chủ trương, lập dự án, đầu tư xây dựng cho đến nay. Chính quyền tỉnh không thể đưa ra việc UBND TP. Buôn Ma Thuột kêu gọi đầu tư “có nội dung không phù hợp với quy định của pháp luật” nhằm chối bỏ trách nhiệm do lỗi của cơ quan Nhà nước có thẩm quyền được.