Những năm qua, cùng với việc mở rộng hệ thống lưới điện đến các xã, thôn, buôn vùng sâu, vùng xa, đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế – xã hội và sinh hoạt của người dân trên địa bàn, tình trạng vi phạm hành lang an toàn lưới điện (HLATLĐ) ở Đắk Lắk cũng đang ở mức báo động. Hàng trăm trường hợp vi phạm HLATLĐ nghiêm trọng và kéo dài, có thể gây chập điện dẫn đến cháy nổ, đe dọa tính mạng con người, tài sản của Nhà nước. Tuy nhiên, việc xử lý những vi phạm này còn thiếu triệt để và kiên quyết.
Vi phạm tràn lan
Phó Giám đốc Công ty Điện lực Đắk Lắk Tạ Minh cho biết: Mặc dù thời gian qua, công ty thường xuyên phối hợp Sở Công thương và chính quyền địa phương đẩy mạnh công tác tuyên truyền sử dụng điện tiết kiệm, an toàn, đồng thời tiến hành kiểm tra, nhắc nhở và xử lý vi phạm HLATLĐ, nhưng nhiều trường hợp vẫn chủ quan xây dựng các công trình, cơi nới nhà cửa, lắp đặt mái che, trồng cây công nghiệp, đào ủi san lấp mặt bằng, dựng biển quảng cáo… trong HLATLĐ. Đáng chú ý là nhiều đoạn đường dây cao áp thuộc quản lý của công ty đi qua các khu vực, như vườn quốc gia, rừng phòng hộ, các nương rẫy cao-su, cà-phê,… nên số lượng cây nằm trong và liền kề HLATLĐ là rất lớn, dẫn đến xảy ra các sự cố trên hệ thống lưới điện, gây thiệt hại nặng cho ngành điện và ảnh hưởng việc cung cấp điện cho sinh hoạt, sản xuất của người dân, đơn vị, doanh nghiệp.
Nhằm bảo đảm HLATLĐ trong mùa mưa năm nay, Công ty Điện lực Đắk Lắk đã tiến hành kiểm tra và phát hiện trên địa bàn toàn tỉnh hiện có tới 195 trường hợp nhà cửa và công trình vi phạm HLATLĐ cao áp theo Nghị định 14/2014/NĐ-CP của Chính phủ, trong đó nhiều trường hợp vi phạm HLATLĐ trong một thời gian dài nhưng chính quyền địa phương và các ngành chức năng chưa xử lý triệt để, một số trường hợp đã xử lý nhưng lại tái phạm. Tiêu biểu như hộ Đặng Thị Thúy Phượng, ở buôn Trí B, xã Krông Na, huyện Buôn Đôn đã xây dựng nhà nghỉ nằm trong HLATLĐ đường dây cao áp. Điện lực Buôn Đôn đã lập biên bản vi phạm từ ngày 30-6-2014 và đã gửi thông báo cho chính quyền địa phương xử lý nhưng đến nay, chính quyền địa phương vẫn chưa xử lý.
Giám đốc Điện lực huyện Buôn Đôn Nguyễn Việt Hùng cho biết: Không chỉ riêng trường hợp hộ bà Phượng mà toàn huyện hiện có 31 trường hợp vi phạm HLATLĐ, nhưng công tác xử lý gặp nhiều khó khăn. Nguyên nhân là trước đây, đường dây trung áp do huyện đầu tư xây dựng, thậm chí nhiều đường điện được đầu tư xây dựng trước khi làm đường giao thông… nên khi bàn giao hệ thống lưới điện về cho ngành điện quản lý thì phát hiện hàng loạt trường hợp vi phạm HLATLĐ. Điện lực huyện đã gửi thông báo các trường hợp vi phạm HLATLĐ cho chính quyền địa phương và các ngành chức năng của huyện phối hợp xử lý, nhưng nhiều trường hợp vẫn chưa được xử lý dứt điểm, gây khó khăn cho công tác quản lý, vận hành hệ thống lưới điện trên địa bàn.
Không chỉ ở Buôn Đôn mà ngay địa bàn thành phố Buôn Ma Thuột, tình trạng vi phạm HLATLĐ cũng đang là vấn đề bức xúc kéo dài nhưng chưa xử lý triệt để. Cụ thể, qua kiểm tra, Điện lực Bắc Buôn Ma Thuột đã phát hiện nhà số 12 đường Lê Thánh Tông, phường Thắng Lợi, TP Buôn Ma Thuột dựng biển quảng cáo và đèn quảng cáo cách đường dây 22 kV chỉ 0,5 m, vi phạm nghiêm trọng HLATLĐ. Hay hộ bà Nguyện Thị Bích Thảo, số 20-24 đường Lê Thánh Tông, phường Thắng Lợi, TP Buôn Ma Thuột khi xây nhà đã xây ban công nằm trong hành lang bảo vệ đường dây cao áp và lắp dựng biển quảng cáo trong hành lang bảo vệ an toàn đường dây cao áp… Mặc dù cả hai trường hợp này đã được UBND TP Buôn Ma Thuột ra quyết định xử phạt hành chính và buộc tháo dỡ các công trình vi phạm này từ cuối năm 2011, nhưng đến nay các hộ dân này vẫn chưa tháo dỡ.
Theo Phó Giám đốc Điện lực Bắc Buôn Ma Thuột Lê Đức Tâm, không chỉ các trường hợp cơi nới nhà cửa, làm mái che, gắn biển quảng cáo… vi phạm HLATLĐ, mà trên địa bàn thành phố còn có nhiều đường dây điện trung áp do đơn vị quản lý đi qua các vườn cà-phê, cao-su, các loại cây trồng nằm trong HLATLĐ, cho nên khi gặp gió lớn cây đổ vào hệ thống lưới điện dẫn đến sự cố mất điện. Hàng năm, đặc biệt là vào mùa mưa, đơn vị đã kiểm tra và chặt tỉa cành cây vi phạm HLATLĐ thường xuyên. Tuy nhiên, một số nơi người dân không cho ngành điện chặt tỉa cành, ngọn cây vì sợ ảnh hưởng đến năng suất, chất lượng cây trồng.
Không chỉ vậy, những năm gần đây, trên địa bàn tỉnh còn xảy ra tình trạng xe đổ bê-tông tươi có cần vươn cao, khi đổ bê-tông cho các công trình xây dựng nằm gần các tuyến đường dây điện trung áp vi phạm hành lang bảo vệ lưới điện cao áp. Mặc dù ngành điện đã nhiều lần phát hiện, lập biên bản và thông báo việc vi phạm đến các ngành chức năng nhưng tình trạng này vẫn thường xuyên xảy ra. Theo thống kê của Công ty Điện lực Đắk Lắk, từ tháng 7-2014 đến nay, trên hệ thống lưới điện do công ty quản lý đã xảy ra 72 lần sự cố do vi phạm HLATLĐ cao áp…
Khó khăn trong xử lý
Tình trạng vi phạm HLATLĐ ở Đắk Lắk đang diễn ra tràn lan, ảnh hưởng nghiêm trọng việc bảo đảm an toàn cho hệ thống lưới điện và tính mạng, tài sản của Nhà nước, nhân dân. Thế nhưng, công tác ngăn chặn, xử lý, giải tỏa các trường hợp vi phạm HLATLĐ hiện nay gặp không ít khó khăn. Nhiều trường hợp ngành điện đã phát hiện, lập biên bản và gửi thông báo nhưng chính quyền và các ngành chức năng vẫn chưa quan tâm xử lý, thậm chí nhiều trường hợp đã xử lý nhưng lại tiếp tục tái phạm. Phó Trưởng Phòng kỹ thuật – An toàn Công ty Điện lực Đắk Lắk Nguyễn Văn Sỹ cho biết: Nguyên nhân chính dẫn đến vi phạm HLATLĐ trên địa bàn hầu hết là do lịch sử để lại.
Trước đây, khi tiến hành đầu tư xây dựng công trình điện, chủ đầu tư chỉ thống kê, đền bù đất ở các vị trí móng cột, nhà ở, công trình trong hành lang phải tháo dỡ, di dời, còn lại phần diện tích hành lang tuyến, các công trình, nhà ở đủ điều kiện tồn tại trong hành lang thì không được bồi thường. Do đó, người dân vẫn tiếp tục xây mới, cơi nới nhà ở, công trình và trồng cây trong HLATLĐ. Bên cạnh đó, hồ sơ pháp lý của một số đường dây tiếp nhận từ các nông trường hoặc các tổ chức mua, bán điện khác trước đây không đầy đủ nên công tác quản lý và giải quyết các công trình nằm trong HLATLĐ rất phức tạp và khó khăn. Trong khi đó, với chức năng của mình, ngành điện chỉ dừng lại ở việc phát hiện, lập biên bản, thông báo hành vi đến người vi phạm và chính quyền địa phương chứ không thể xử phạt được. Chức năng xử phạt thuộc về UBND các cấp và ngành Công thương. Tuy nhiên, nhiều địa phương và các ngành liên quan xem việc xử lý vi phạm HLATLĐ là việc của ngành điện. Vì vậy, nhiều trường hợp vi phạm HLATLĐ trong thời gian dài nhưng vẫn chưa được xử lý, ngăn chặn kịp thời.
Hiện nay, Tây Nguyên đang bước vào thời kỳ cao điểm mùa mưa năm 2015, trước tình hình thời tiết diễn biến phức tạp và tình trạng vi phạm HLATLĐ ở Đắk Lắk diễn ra tràn lan, nên các tai nạn và sự cố về điện luôn là nguy cơ rình rập. Vì vậy, ngoài sự nỗ lực của ngành điện, cần sự vào cuộc của các cấp chính quyền và các ngành chức năng ngăn chặn và xử lý triệt để các trường hợp vi phạm HLATLĐ trên địa bàn, bảo đảm cung cấp điện ổn định, phục vụ phát triển kinh tế – xã hội, đồng thời bảo vệ tính mạng, tài sản của Nhà nước và người dân.