Những năm qua, Viện Khoa học kỹ thuật Nông Lâm nghiệp Tây Nguyên đã nghiên cứu và chọn tạo nhiều giống cây trồng có năng suất cao, chất lượng tốt, phục vụ việc chuyển đổi cơ cấu cây trồng cho nhiều tỉnh, thành, tạo được thương hiệu giống cây trồng Viện Ea Kmat..
Tuy nhiên, hiện nay nhiều cơ sở sản xuất giống cây trồng trên địa bàn tỉnh thành lập các điểm bán cây giống mạo danh là cơ sở của Viện, gây sự nhầm lẫn cho người mua.
Ông Trần Vinh, Phó Viện Trưởng Viện Khoa học kỹ thuật Nông Lâm nghiệp Tây Nguyên cho biết, những năm gần đây, nghề kinh doanh giống cây trồng trên địa bàn tỉnh nói chung và trên địa bàn xã Hòa Thắng, TP. Buôn Ma Thuột nói riêng đã mang lại thu nhập không nhỏ cho người dân. Tuy nhiên, thay vì đăng ký thương hiệu kinh doanh theo tên chủ hộ thì nhiều cơ sở lại lấy cái tên khá chung chung như: cơ sở giống cây trồng Ea Kmat, điểm giao cây Ea Kmat, điểm xuất hóa đơn Ea Kmat, Công ty cung ứng cây giống Ea Kmat… Nhiều chủ vườn còn thành lập các website như: viencaytrong.com, giongeakmat.com, caygiongeakmat.com.vn… và ngang nhiên sử dụng hình ảnh vườn ươm cây, thậm chí là trụ sở của Viện để quảng cáo bán hàng. Các cơ sở kinh doanh cây giống này đa số không đăng ký giấy phép kinh doanh và bán giống cây không rõ nguồn gốc. Trong khi đó, số lượng cây giống hằng năm các cơ sở này bán ra thị trường ước tính gấp 5-6 lần số lượng cây giống của Viện sản xuất ra. Nhiều cơ sở còn ngang nhiên mạo danh địa chỉ của Viện và lập nên đội ngũ “cò” cây giống để lôi kéo, lừa đảo khách hàng.
Cán bộ Viện Khoa học kỹ thuật Nông Lâm nghiệp Tây Nguyên (WASI) chăm sóc giống cà phê nuôi cấy mô trong vườn ươm. Ảnh: H. Gia
Thực tế cho thấy, dọc theo Quốc lộ 27, đoạn từ km5 đến các thôn thuộc xã Hòa Thắng có hàng trăm cơ sở bán cây giống có sử dụng tên “Ea Kmat”; điển hình như: Q.C Ea Kmat, T.N Ea Kmat, V.T Ea Kmat… Chị Nguyễn Thị Huệ (thôn 20, xã Cư Bông, huyện Ea Kar) kể: khi mua giống cà phê tại một cơ sở có sử dụng tên Ea Kmat, chị được người bán giới thiệu: “Anh chị cứ yên tâm, giống cây ở đây được nhập tận gốc từ Viện Ea Kmat (Trung tâm Nghiên cứu và Chuyển giao công nghệ cà phê Ea Kmat), bảo hành tới khi nào ra quả, thu hoạch, nếu hư hại gì chúng em đền gấp mười”. Tuy nhiên, khi chị Huệ muốn được chứng minh nguồn gốc giống cây trồng cùng những giấy tờ pháp lý liên quan đến việc đăng ký kinh doanh và bảo đảm chất lượng cây giống thì người bán này lại lờ sang việc khác.
Ông Trần Vinh cho hay, nguyên nhân các cơ sở kinh doanh sử dụng tên Ea Kmat để gây nhầm lẫn cho khách hàng là do trước đây Viện Khoa học kỹ thuật Nông Lâm nghiệp Tây Nguyên có tên là Trung tâm Nghiên cứu nông lâm nghiệp Ea Kmat và người dân vẫn thường gọi là Viện Ea Kmat. Hiện nay, Viện chỉ có trụ sở duy nhất tại 53 Nguyễn Lương Bằng (xã Hòa Thắng, TP. Buôn Ma Thuột), địa chỉ truy cập website: wasi.org.vn. Ông Vinh cũng khẳng định, Viện chỉ có duy nhất một điểm bán giống cây là Trung tâm Nghiên cứu và Chuyển giao công nghệ Ea Kmat, không có chi nhánh, cơ sở nào khác.
Theo thống kê của Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật tỉnh, từ đầu năm đến nay, đơn vị đã thanh tra 57 cơ sở sản xuất, kinh doanh giống cây trồng trên địa bàn tỉnh. Kết quả, 14/57 cơ sở không có giấy phép sản xuất, kinh doanh giống cây trồng; 26/57 cơ sở không có hồ sơ, giấy tờ liên quan đến lô giống đang sản xuất, kinh doanh; 18/57 cơ sở sản xuất giống không có nhãn mác trên bao bì sản phẩm; 12/57 cơ sở có nhãn mác, bao bì nhưng không đầy đủ. Các trường hợp vi phạm đã được chi cục nhắc nhở, hướng dẫn thực hiện các thủ tục, giấy tờ còn thiếu và phổ biến các văn bản quy phạm pháp luật liên quan để từng bước hoàn thiện hồ sơ, thực hiện sản xuất, kinh doanh đúng quy định của pháp luật.
Vườn ươm cà phê giống của Viện Khoa học kỹ thuật Nông Lâm nghiệp Tây Nguyên.
Trước tình trạng kinh doanh giống cây trồng tràn lan như hiện nay, thiết nghĩ, Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cùng các đơn vị có liên quan cần tăng cường hơn nữa công tác kiểm tra, giám sát về mặt pháp lý đối với các cơ sở kinh doanh giống cây trồng, đồng thời có biện pháp xử lý thật nghiêm các cơ sở sản xuất, kinh doanh cây giống trái phép, không để các cơ sở này tái phạm.